كاروانسرا (سرا)
كاروانسراها را مي‌توان مهمترين فضاي معماري طراحي شده در بازارها و تقريبا همانند پاساژهاي امروزي دانست. احتمالا يكي ازعلل پيدايش كاروانسراها، محدود بودن طول راسته‌هاي بازار بوده، همانگونه كه امروزه اگر يك خيابان تجاري بسيار پر رونق شود به گونه اي كه تمام دكان‌هاي واقع در امتداد آن، پاسخ گوي نياز موجود به فضاهاي تجاري نباشد، به تدريج پاساژهايي در پشت دكان‌ها ساخته مي‌شود و تنها ورودي آن‌ها را در خيابان قرار مي‌دهند و به اين ترتيب به ظرفيت فضاهاي تجاري يك خيابان افزوده مي‌شود. در گذشته هم اگر بازار اصلي يك شهر توسعه مي‌يافت، تعدادي كاروانسرا در پشت راسته اصلي و گاه در كنار راسته‌هاي فرعي ساخته مي‌شد.

 

از ابتداي قرن حاضر به تدريج در بازارها به جاي واژه "كاروانسرا"، واژه "سرا" را به كار مي‌برند. پس از اين كه نقش كاروان‌ها در حمل و نقل ضعيف شد و از كالسكه، درشكه و سپس وسايل نقليه موتوري استفاده شد، پيشوند "كاروان" از كلمه كاروانسرا حذف شد، و به كاروانسراي شهري، سرا گفته شد. واژه سرا در گذشته به معني خانه بوده است. كاروانسراها فضاهايي درون گرا و داراي يك حياط مركزي بودند كه حجره‌هايي در چهار سمت آن در يك يا دو طبقه ساخته مي‌شد.