درباره تاريخ قبل از اسلام اين شهر و مردم آن، به طور دقيق و واضح، در كتب تاريخي ذكري به ميان نيامده است. اما با توجه به قبور زرتشتي و آثار و ابنيه تاريخي موجود در نقاط مختلف شهرستان و وجود آبادي هاي نسا، تفتازان و آستاونه كه با حدود و موقعيت شيروان فعلي تطبيق مي‌كنند، همچنين با تحقيق و كاوش در آثار باقي‌ مانده در روستاها و آبادي هاي قديمي، مي‌توان گفت اين منطقه قبل از اسلام مسكوني بوده و داراي قدمت طولاني است. در دوران طاهريان، صفاريان و سامانيان، با اينكه ذكري از نام شيروان نيامده؛ ليكن از بعضي قراين پيداست كه اين شهر به صورت قصبه اي پابرجا بوده است. قبور گورستان قديمي شيروان با تاريخ حكومت اين سلسله ها مطابقت دارد. سلطان محمود غزنوي در لشگركشي خود به هندوستان؛ يك شبانه روز در حد فاصل ورگ-رزمغان توقف كرده بود، كه اين محل هنوز هم در ميان مردم شيروان به تخت سلطان محمد معروف است. از نظر تاريخي، رونق شهر شيروان با دوره فرمانروايي خوارزمشاهيان مربوط است. بقعه امام زاده سلطان محمدرضا (ع) در شيروان از بناهاي اين دوره است. در حملات گوركانيان؛ اين منطقه آسيب فراوان ديد و كشتار فراواني در آن صورت گرفت. در دوران صفويان، مهم ترين واقعه اي كه در اين شهر روي داد، كوچاندن چهل هزار خانوار عشاير كُرد به اين منطقه بود كه براي مقابله با حملات ازبك ‌ها، توسط شاه عباس انجام يافت. اين شهر در دوران حكومت قاجار يكي از مناطق مهم درگيري هاي حكام محلي بود. شهر شيروان در سال 1308 بر اثر زلزله به كلي ويران شد و پس از دو سال، بار ديگر با اسلوب جديد شهر‌سازي تجديد بنا گرديد.
از آثار و ديدني هايي كه در اين شهر قرار دارد مي توان به موارد زير اشاره نمود:
ييلاق زوارن (28 كيلومتري جنوب غرب شيروان)،
ييلاق اوغاز (45 كيلومتري شمال شرق شيروان)،
ييلاق گلبل نامانلو (70 كيلومتري شمال شرق شيروان)،
منطقه حفاظت شده گلول (70 كيلومتري شهر شيروان)،
غار پوستين دوز (6 كيلومتري شمال شرق روستاي لوجلي)،
غار كافر قلعه (5 كيلومتري جنوب غرب روستاي گليان)،
آرامگاه تيموري (6 كيلومتري شيروان)،
امام ‌زاده حمزه رضا (6 كيلومتري شيروان) و
بقعه شيخ رشيد‌الدين محمد (24 كيلومتري جنوب غرب شيروان).